ΜΕΝΟΥΜΕ ΔΥΝΑΤΟΙ ΣΕ ΚΑΙΡΟΥΣ ΦΥΣΙΚΗΣ ΑΠΟΣΤΑΣΗΣ

Γράφει για την Υπηρεσία Ψυχολογικής Υποστήριξης ανθρώπων που πλήττονται από την πανδημία  Covid-19

η Δήμητρα Τουρκοχωρίτη-Ψυχολόγος

Επιστημονική Επιμέλεια: Γιάννης Χρυσόπουλος, Ψυχολόγος, Msc

Επιστημονικός Υπεύθυνος Κέντρου Ημέρας «Άνοδος»


Η τρέχουσα περίοδος επιφέρει συχνές αλλαγές στην καθημερινότητά μας και μας καλεί συνεχώς να προσαρμοστούμε σε νέες συνθήκες και καταστάσεις. Ο κατ’ οίκον περιορισμός, ο αποκλεισμός μας από ποικίλες δραστηριότητες ή η μείωση των κοινωνικών συναναστροφών μας, είναι μόνο ορισμένες από αυτές τις νέες καταστάσεις, οι οποίες μας οδηγούν συχνά σε απομόνωση και αδράνεια, ενώ δημιουργούν έντονη κόπωση ψυχική και σωματική.

Εντός των συνθηκών αυτών καλλιεργούνται αρνητικές προσδοκίες για το μέλλον και την ικανότητα μας να ανταπεξέλθουμε. Το αποτέλεσμα είναι συχνά να αισθανόμαστε εξαντλημένοι και να οδηγούμαστε σε παραίτηση, καθώς έχουν επικρατήσει σκέψεις όπως «είναι μάταιο να προσπαθώ», «τίποτα δεν θα αλλάξει ούτε θα ξαναγίνει το ίδιο» ή «κουράστηκα από όλο αυτό».

Πώς όμως μπορούμε να μας δώσουμε την ευκαιρία να νιώσουμε ξανά ο «εαυτός μας» εν μέσω πανδημίας και κρίσης, έστω και για λίγες στιγμές;

Η απάντηση έρχεται μέσα από όσα μας άρεσε να κάνουμε στο παρελθόν. Εάν επιτρέψουμε να προβούμε σε αυτά, με όποιο τρόπο διαθέτουμε στο σήμερα, ίσως ανακαλύψουμε ότι τα αρνητικά αυτά συναισθήματα δεν έχουν τόση δύναμη πάνω μας. Οι άνθρωποι μάλιστα, αισθανόμαστε περισσότερα ο εαυτός μας όταν:

α) ερχόμαστε σε επαφή με άλλους ανθρώπους

β) ζούμε τη ζωή μας υπηρετώντας έναν σκοπό

γ) προβαίνουμε καθημερινά σε δραστηριότητες που έχουν προσωπικό νόημα για εμάς

Επαφές με προσωπικό νόημα

Έρευνες των τελευταίων τριών δεκαετιών μας υποδεικνύουν ότι η αγάπη, η φιλία, και το «αίσθημα του ανήκειν» μπορεί να έχουν σημαντικά οφέλη στην υγεία μας. Αντίθετα, η κοινωνική αποσύνδεση έχει υψηλή συνάφεια με φτωχή σωματική υγεία και μικρότερο προσδόκιμο ζωής, ενώ συνδέεται με την ύπαρξη και διατήρηση ηττοπαθών σκέψεων, όπως «είναι μάταιο να προσπαθώ».

Στη διάρκεια αυτής της κρίσης, συχνά πιστεύουμε ότι δεν έχει νόημα να επικοινωνήσουμε με άλλους, αφού δεν πρόκειται να το απολαύσουμε, τη στιγμή που δεν θα ανταλλάξουμε επισκέψεις ή δεν θα βρεθούμε στην αγαπημένη μας καφετέρια ή στο στέκι που συχνάζουμε. Η στάση αυτή μας οδηγεί να ξεχνάμε ότι είναι η σύνδεση που επιζητούμε και όχι η καφετέρια ή η επίσκεψη. Δεν έχουμε παρά να δώσουμε στον εαυτό την ευκαιρία να ικανοποιήσει την ανάγκη του για επαφή και σύνδεση, με εναλλακτικούς τρόπους και σεβόμενοι τους περιορισμούς, ώστε να το θυμηθούμε και να γίνει συνειδητό.

Από εκεί και πέρα επαφίεται στην ευρηματικότητα και την ευελιξία μας να βρούμε τους τρόπους. Ορισμένες από αυτές τις επιλογές θα μπορούσε να είναι: να κάνουμε  έναν περίπατο με ένα φίλο, να ασκηθούμε σε ομάδες μέσω διαδικτύου, να διοργανώσουμε ένα διαγωνισμό ταλέντων με όσους κατοικούμε κάτω από τη ίδια στέγη, να παρακολουθήσουμε μία συναυλία ή μια θεατρική παράσταση σε ζωντανή αναμετάδοση.

Ζώντας με έναν σκοπό

Μια σειρά άλλων ερευνών μας υποδεικνύει ότι όταν έχουμε ένα στόχο, ένα σκοπό στη ζωή μας, παραμένουμε κινητοποιημένοι επί μακρόν και μπορούμε να ανταπεξέλθουμε και στις πιο δυσάρεστες συνθήκες. Μένοντας σε επαφή με τις φιλοδοξίες μας και κυριότερα με το προσωπικό νόημα που κρύβεται πίσω από αυτές, θα μας βοηθήσει να βρούμε τον σκοπό αυτό και να παραμείνουμε ενεργοί ακόμα κι αυτή την περίοδο.

Εάν αναρωτηθούμε «ποιος θα ήθελα να γίνω;», «πώς θα ήθελα να είμαι όταν τελειώσει η πανδημία;», «τι θα ήθελα να πω όταν με ρωτήσουν μετά από χρόνια τι έκανα κατά την πανδημία;», θα οδηγηθούμε σε έντονες και ζωηρές εικόνες που συνδέονται με τις βαθύτερες αξίες μας κι έχουν προσωπικό νόημα για εμάς.

Οι εικόνες αυτές μάλιστα είναι ικανές να μας δώσουν ενέργεια και να μας απαλύνουν τα δυσάρεστα συναισθήματα. Στη συνέχεια έχει σημασία να μπορέσουμε να διατμηματίσουμε την πορεία μας προς την εικόνα αυτή, σε μικρά διακριτά βήματα και επιτεύξιμους στο σήμερα στόχους.

Θα ήταν μάλιστα βοηθητικό όταν βρούμε την εικόνα, τη σκέψη ή τη φιλοδοξία που μας κινητοποιεί να την αποτυπώσουμε σε μία σημείωση, μία ζωγραφιά, ένα σχεδιάγραμμα ή ένα κείμενο, ως υπενθύμιση. Όταν τα αρνητικά συναισθήματα, η κόπωση ή η παραίτηση μας κατακλύζουν, θα μπορούμε να χρησιμοποιούμε την υπενθύμιση αυτή, ώστε να έρθουμε ξανά σε επαφή με τη φιλοδοξίας μας και να μας κινητοποιήσει εκ νέου.

Υιοθετώντας δράσεις με προσωπικό νόημα

Είναι ΟΚ να αισθανόμαστε άσχημα! Το ζήτημα είναι πόση ώρα επιτρέπουμε να μείνουμε στο εκάστοτε αρνητικό συναισθήμα και πόση ενέργεια αφήνουμε να μας καταναλώσει. Πρωτού μας εξαντλήσει, έχουμε να επαναπροσανατολίσουμε την προσοχή και την ενέργειά μας σε ό,τι μας αρέσει να κάνουμε.

Απαντήσεις σε ερωτήματα όπως «τι είναι σημαντικό για εμένα;» ή «τι μου αρέσει να κάνω;», μας οδηγούν σε δραστηριότητες που διαπιστωμένα συνδέονται με τον καλύτερο εαυτό μας και τις βαθύτερες φιλοδοξίες μας. Μόλις αισθανθούμε τη δυσφορία να μειώνεται, είναι σημαντικό να κάνουμε μια μικρή παύση και να αναρωτηθούμε «τι λέει για εμένα που τα καταφέρνω, παρά τα αρνητικά συναισθήματα; μήπως τα αρνητικά συναισθήματα έχουν μικρότερη δύναμη πάνω μου από όσο νομίζω; μήπως είμαι πιο ικανός από όσο νομίζω;»

Μάλιστα, μπορούμε να θεσπίσουμε μία συγκεκριμένη ώρα της ημέρας και να αναρωτηθούμε «τι πήγε καλά σήμερα; τι έκανα σήμερα και έφτασα λίγο πιο κοντά στον άνθρωπο που θα ήθελα να είμαι;». Δεν χρειάζεται αυτό που πήγε καλά να είναι μεγάλο ή ιδιαίτερο. Σημασία έχει μόνο να προσέξουμε τις στιγμές εκείνες που αισθανθήκαμε ο εαυτός μας. Η εστίαση στις στιγμές αυτές προσδίδει αίσθημα ελέγχου και οδηγεί σε μία βαθύτερη αυτοφροντίδα.

 

Ζήτα βοήθεια ειδικού

Σε περίπτωση που δυσκολεύεσαι να εφαρμόσεις τα παραπάνω, μη διστάσεις να συμβουλευτείς έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας. Η ομάδα Ψυχολογικής Υποστήριξης ασθενών Covid-19, των συγγενών τους και του υγειονομικού προσωπικού του Κέντρου Ημέρας «Άνοδος», μπορεί να σας κατευθύνει. Επικοινωνήστε μαζί μας.

Οι υπηρεσίες ψυχολογικής υποστήριξης παρέχονται μέσω τηλεφώνου ή διαδικτύου, δωρεάν, ανώνυμα και εμπιστευτικά, στο πλαίσιο προγράμματος του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης.

Βιβλιογραφία

Inverso, E. (2020, March 28). Σύνδεση, «Ανήκειν» και Σκοπός σε ένα Κόσμο Κοινωνικής Απόστασης. Μτφ. στα ελληνικά κατόπιν αδείας, Γιάννης Χρυσόπουλος, Ινστιτούτο Έρευνας και Θεραπείας της Συμπεριφοράς. Retrieved from https://www.ibrt.gr/edu/node/726

Beck,A.T., Grant P.M.,Inverso, E., Brinen, A.P. &Perivoliotis, D. (2020). Recovery-oriented cognitive therapy for serious mental health conditions. New York, NY: Guilford Press.

Murthy, V. H. (2020). Together: The Healing Power of Human Connection in a Sometimes Lonely World: Harper Wave.

Harding, K. (2019). The Rabbit Effect: Live Longer, Happier, and Healthier with the Groundbreaking Science of Kindness: Simon and Schuster.

Τουρκοχωρίτη, Δ., Παπατσάκωνας, Π., Ανδρικόπουλος, Α., Κολιοπούλου, Ι., & Χρυσόπουλος, Ι. (2019, October 11-13). Γνωσιακή Θεραπεία προσανατολισμένη στην Ανάρρωση (RecoveryOrientedCognitiveTherapy). [ConferencePresentation] 6ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γνωσιακών Ψυχοθεραπειών, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα. https://ibrt.gr/edu/sites/default/files/Tourkoxoriti_ppt.pdf

Grant, P.M., Inverso, E. (2020 April). Recovery-Oriented Cognitive Therapy Webinar Series: Flourishing in a Time of Prescribed Social Distancing [Webinar]. Retrieved from https://beckinstitute.org/ctr-webinar-series/